مدیریت راهبردی

مقدمه

امروزه ضرورت داشتن استراتژي براي سازمان ها مورد توافق همه انديشمندان و صاحب نظران مديريت است . مديريت استراتژيك مفهومي از مديريت است كه وظيفه اصلي آن ايجاد تعادل ميان سازمان ها با محيط آن است. در اين سبك از مديريت ، مدير بيش از هر چيز نيازمند آگاهي مستمر از عملكردهاي سازمان و تغييرات محيطي و محاطي است ، تا بتواند وظيفه خود را در ايجاد تعادل بين سازمان و محيط به خوبي انجام دهد. چه در غير اين صورت تضميني بر بقا و ادامه حيات سازمان نيست و تغييرات سريع و جهاني شدن ارتباطات سازماني ، ضرورت تطابق سازمان بر محيط و دسترسي فوري به اطلاعات محيطي را چندين برابر ساخته است و از طرفي يكي از مولفه ها ايجاد اين موازنه شناخت عميق منابع انساني و ارزش هاي متوجه آن است تا امكان برنامه ريزي استراتژيك منابع ميسر گردد ؛ و از آنجا كه منابع سازماني نيز به نوبه خود ، در طبقات و طيف هاي گوناگون قرار مي گيرند لذا اعمال مديريت و برنامه ريزي استراتژيك روي هر طيف از منابع سازمان ، ابعاد تخصصي داشته و ساز و كارهاي خاص خود را طلب مي كند.

هنری مینتزبرگ 1 همواره به عنوان اندیشمندی مطرح بوده که فراروایت های دانش مدیریت را مورد نقد قرار داده است. از نظر هنری مینتزبرگ ، یک " بهترین راه " در مورد استراتژی سازمان ها وجود ندارد و تجویز برنامه هاي كمي براي همه انواع سازمان ها ، به هيچ وجه روش مناسبي نيست. از نظر ايشان در هر سازمان ، بسته به اينكه قدرت در دستان چه فرد يا بخشي است و اين فرد يا بخش چگونه به محيط واكنش نشان مي دهد ، فرآيند شكل گيري استراتژي در آن سازمان متفاوت خواهد بود.

تعريف استراتژي

آلفردچندلر استراتژي را به اين صورت تعريف كرده است : تعيين هدف هاي بلند مدت سازمان و اتخاذ مجاري تصميم گيري و تخصيص منابعي كه براي تحقق اين هدف ها ضرورت دارد. استراتژي عبارت است از بهره

1-henry mintzberg

2-alfered chandler

 برداري از تغييرات محيطي در جهت انتخاب بهترين راه ممكن براي رسيدن به اهداف . ايگورآنسف1 ، نويسنده معتبر پس از سال ها تحقيق و تجربه در قلمرو مديريت ، تعريف جامع تري ارائه مي دهد. " استراتژي برداشت

جامعي است در جهت مسئوليت خطير و روز افزون مديريت عمومي كه به موجب آن سازمان در ارتباط با محيط حركت ، جايگاه خود را طوري تعيين مي كند كه موفقيعت آنرا تامين كند و مانع غافلگيري آن در چالش با وقايع شود .

تعريف مديريت استراتژيك

پيرس 2 و رابينسون 3 دو محقق بزرگ در زمينه مديريت استراتژيك تعريف خود را از مديريت استراتژيك بدين گونه بيان كرده اند : " مجموعه تصميمات و فعاليت هاي موجود صورت بندي و اجراي استراتژي طراحي شده براي دستيابي به هدف هاي سازمان " . جفري هريسون4 و كارون جوآن5 مديريت استراتژيك را فرايندي كه از طريق آن سازمان ها محيط هاي داخلي و خارجي خود را تحليل كرده و از آن شناخت كسب و تعريف مي كنند. اين دو پژوهشگر همچنين مديريت استراتژيك را تلاش براي ارضاي اعضاي كليدي تشكيلات سازماني و ذي نفعان از طريق رسيدن به اهداف سازماني و اجراي استراتژي ها مي دانند. مديريت استراتژيك هنر و علم تدوين ، اجرا و ارزيابي تصميماتي است كه سازمان را قادر مي سازد به هدف هاي بلندمدت خود دست يابد و شامل تدوين ، اجرا و ارزيابي استراتژي است.

سير تحول برنامه ريزي استراتژيك يا روند تاريخي مديريت استراتژيك

• برنامه ريزي مالي 1950
• برنامه ريزي بر مبناي پيش بيني 1960
• برنامه ريزي با توجه به محيط خارجي (برنامه ريزي استراتژيك) 1970
• مديريت استراتژيك 1980
• تفكر استراتژيك 1990
•  Igore Ansef   2- Pearce   3-Robinson   4- Harison   5- K.joan

 مكاتب مديريت استراتژيك

ο مكتب ادراكي : منشاء ايجاد استراتژي ها يك مبحث بسيار جذاب است . از دهه 1980 تا به امروز مطالعات زيادي پيرامون درك انسان از چگونگي شكل گيري استراتژي در ذهن افراد در قالب چارچوب ها ، الگوها و نقشه ها صورت گرفته است.

ο مكتب موقعيت يابي : اين مكتب در دهه 1980 با تلاش هاي مايكل پورتر1 مكتب غالب بر دنياي استراتژي گرديد.در اين مكتب استراتژي در قالب فرآيندهاي تحليلي ساختار يافته از محيط به منظور انتخاب جايگاه مناسب براي برتري بر رقيب تعريف مي شود.

ο مكتب برنامه ريزي : مستقيماً به جلو نگاه ميكند تا استراتژي هاي حاصله را به طريق ديگر برنامه ريزي نمايد.

ο مكتب طراحي : در اين مكتب شكل گيري استراتژي ، از طريق ايجاد تطابق بين نقاط قوت و ضعف داخلي و فرصت ها و تهديدهاي خارجي انجام مي شود. در اين راستا مدير ارشد سازمان ، استراتژي هاي ساده ، شفاف و منحصر به فردي را تبيين مي كند و از اين لحاظ به راحتي قابل پياده شدن است .

ο مكتب كارآفريني : مكتب آفريني به زمينه هاي خاص ، شركت هاي كوچك يا بازارهاي محدود و رهبراني قدرتمند كه نقش نجات دهنده شركت هاي ورشكسته را بر عهده دارند ، توجه مي كند .

ο مكتب يادگيري و قدرت گرايي : در اين مكتب استراتژي ها پديده خودجوشي دانسته مي شود كه در سراسر سازمان ممكن است پديدار گردد و در بسياري از موارد در حين اجرا رفته رفته تكامل مي يابد . در قدرت گرايي تمركز بر مطلوبيت هاي فردي و جزء نگري است .

ο مكتب فرهنگي : اساس اين مكتب بر مطلوبيت هاي جمعي و يكپارچگي است . ريشه ي استراتژي در اين مكتب ، نقاط قوت جمعي جامعه است .

ο مكتب محيطي : مبناي آن توجه به توسعه درجات آزادي سازمان براي مانور در مقابل تغييرات محيطي است . ساز و كار اصلي آن ، تشخيص پاسخ مناسب سازمان به شرايط مقطعي محيط است. در اين مكتب ، رويارويي سازمان با محيط مورد توجه قرار مي گيرد.

1-M.porter

ο مكتب پيكربندي : به فرآيند و به پيرامون آن مي نگرد.

فرآيند مديريت استراتژيك

فرآيند مديريت استراتژيك در بر گيرنده 3 مرحله است : 1- تدوين و انتخاب استراتژي 2- اجراي استراتژي 3- ارزيابي استراتژيك .

مقصود از تدوين استراتژي اين است كه ماموريت شركت تعيين شودوعواملي كه در محيط خارجي سازمان را تهديد مي كنند يا فرصت هايي را به وجود مي آورند شناسايي شود ، نقاط قوت و ضعف داخلي سازمان شناسايي گردد ، هدف هاي بلند مدت تعيين شود ، استراتژي هاي گوناگون در نظر گرفته شود و استراتژي خاص جهت ادامه فعاليت انتخاب گردد . اجراي استراتژي ايجاب مي كند كه سازمان هدفهاي سالانه را در نظر بگيرد ، سياست ها را تعيين كند ، در كاركنان انگيزه ايجاد نمايد و منابع را به گونه اي تخصيص دهد كه استراتژي تدوين شده به اجرا در آيد .اغلب اجراي استراتژي را مرحله عملي مديريت استراتژيك مي دانند. مقصود از اجراي استراتژي اين است كه كاركنان و مديران بسيج شوند استراتژي تدوين شده را اجرا نمايند .

ارزیابی استراتژی آخرین مرحله فرایند مدیریت استراتژیک است . اصولاً ارزیابی استراتژی بدین معنی است که باید در این مورد اطلاعاتی را گردآوری کرد که استراتژی خاص و مورد نظر مدیران چه زمانی کارساز واقع نمی شود . ضرورت ارزیابی استراتژی این است که موفقیت امروز موفقیت فردا را تضمین نمی کند .

محورهای اصلی فرآیند مدیریت استراتژیک

• مشتریان 2- محصول یا خدمت 3- بازار 4- تکنولوژی 5- بقا، رشد و سودآوری 6- فلسفه وجودی 7- برداشت از سازمان 8- ملاحظات مربوط به دید عمومی 9- ملاحظات مربوط به کارکنان

مزایای مدیریت استراتژیک

• آغازگر فعالیت ها بوده و موثر بر آنها است .
• استراتژی بهتری را تنظیم می کند .
• باعث بهبود در فروش، سودآوری و بهره وری می گردد . (مزیت مالی)
•  افزایش میزان آگاهی از تهدیدهای بیرونی
• فهم استراتژی های رقبا
• افزایش بهره وری کارکنان
• کاهش مقاومت در برابر تغییر مزایای غیر عملیاتی    
• ایجاد رابطه روشن بین عملکرد – پاداش            
• ایجاد نظم و انضباط در شرکت
• نگرش به تغییر به مثابه فرصت

چهار ستون استراتژی

اکثر استراتژی ها بر پایه یکی از این چهار ستون اصلی شکل می گیرند : مشتریان ، محصولات ، رقابت و اقتصاد. هر ستون دید و رویکرد متفاوتی می طلبد .

• مشتری محور : مسئله یا نیاز مشتری را حل کنید ؛ برند ایجاد کنید و امتیاز واگذار کنید . کالاهای پر مصرف ، جایگاه مناسب کسب و کار های متمرکز بر مشتری هستند .
• محصول محور : مانند بنگاه های داروسازی
• متمرکز بر رقابت : مانند بانک ها و شرکت های هواپیمایی
• متمرکز بر اقتصاد : شرکت های عمده نفت و گاز و شرکت های معدنی

 هدف استراتژی خیلی ساده است : باید منبع رقابت ناعادلانه ای پیدا کنید که منجر به سودهای کلان شود . همه کسب و کارهای موفق گونه ای از مزیت ناعادلانه را دارند که دیگر رقبا تقلید از آن را سخت می دانند . به هر حال استراتژی سرمایه گذاری با جایگاه رقابت نسبی کسب و کار و سرعت رشد بازار تعیین می شود .

 رهبران عملگرا ، استراتژی سبد سرمایه گذاری را متفاوت می بینند . تصمیماتی که بر اجرای موفقیت آمیز استراتژی ها تاثیر شدیدی می گذارند :

اندازه کارخانه ، کنترل موجودی ، کنترل کیفیت ، نوآوری تکنولوژیک ، کنترل هزینه ها ، محل کارخانه و تعیین شرایط احراز شغل .

منابع :

• ردگیری استراتژی ها ، هنری مینتزبرگ ، مترجمان علی بابایی – مهدی حق با علی ، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی ، 1392 .
• مجله تدبیر (ماهنامه علمی-آموزشی و تخصصی مدیریت) ، سال بیست و سوم ، شماره 245 ، صفحه 62 ، مهر ماه 1391 .
• مجله تدبیر ، سال بیست و سوم ، شماره 246 ، صفحه 28 ، آبان ماه 1391 .
• مدیریت استراتژیک / نویسندگان محمد علی حقیقی ، مهران با دین دهش ، شادی دیانت ، تهران : ترمه ، 1391 .
• آموزش مدیریت کسب و کار MBA به زبان ساده / جواوئن ؛ مترجم مجید نوریان ؛ ویراستار احمد ارزمند ، تهران : انتشارات مبلغان ، چاپ اول ، 1392 .

اشتراک گذاری پست در شبکه های اجتماعی