مدل كسب و كار ابزاري براي تامين منافع مشتري و منافع بنگاه و كسب در آمد است . این مدل عبارتند از متد

و روشی است که شرکت در فعاليتهاي تجاري در پيش گرفته و برای کسب درآمد ثبات خود را حفظ مي نمايد. در اين مدل با توجه به منابع در دسترس و نياز مشتري، پيشنهادي براي عرضه ارزش مورد نظر مشتري ارائه شده و منافع و درآمد نصيب شرکت مي سازد. به تعبيري ديگر مدل کسب و کار چگونگي کسب درآمد توسط بنگاه را با مشخص کردن جايگاه آن در زنجيره ارزش مشتري تشريح مي کند.

مدل کسب و کار نشان مي دهند که يک شرکت چگونه با تعيين کردن جايگاه در زنجيره ارزش کسب درآمد مي کند و شامل موضوعات مختلفي در باره کسب و کار مي باشد که عبارتند از کارآفريني، استراتژي ها، مسائل اقتصادي، سرمايه گذاري، عملکرد ها و بازاريابي است. مدل كسب و كار توصيف ارزش ارائه شده از شركت به مشتريان است . این مدل ، توصيفي است از ارزشي که يک شرکت به يک يا چند بخش از مشتريان ارائه مي دهد .

توضيح ساده تر اينکه يک مدل کسب و کار توصيح مي دهد که يک کسب و کار چگونه مي تواند براي خود جايگاهي در زنجيره ارزش پيدا کند و چگونه مي تواند به ثبات لازم برسد تا درآمدزايي کند.

در حالت کلي يک مدل کسب و کار را روشي معرفي مي کنند که يک سازمان و بنگاه با استفاده از آن مي تواند به ثبات لازم دست پيدا کند و درآمدزايي کند.

شرکتها وبنگاههای تجاری مجبور هستند جايگاه خود را نسبت به سه موضوع استراتژيک زير تعيين کنند که عبارتند از:

مشتري شما چه کسي مي تواند باشد ؟.1

چه محصولات و خدماتي مي توان به مشتريان انتخاب شده ارائه کرد؟.2

چگونه مي توانيم اين محصولات يا خدمات را به صورت کارآمد و موثر به مشتري پيشنهاد کنيم ؟.3

يک مدل کسب و کار موثر و قابل اجرا باعث خلق و هدايت ارزش افزوده بيشتري نسبت به سايرگزينه هاي موجود مي شود. اين مدل ممکن است براي مشترياني که ارتباطشان را با سازمان شما قطع کرده اند ارزش هاي بيشتري به همراه داشته باشد يا ممکن است به طور کلي روش ها و شيوه هاي سنتي انجام کارها را کنار گذارد. از سوي ديگر ممکن است مدل کسب و کار به علت تفکر نامناسب موثر و کارا نباشد زيرا رقيبان مدل هاي کسب و کار بهتري را گزينش کرده اند .

مدل هاي کسب و کار از زمان هاي پيشين وجود داشته اند با اين وجود در زمان هاي مختلف با نام هاي گوناگوني مورد استفاده قرار گرفته اند. اما در نهايت تمامي مدل هاي کسب و کار ناشي از لزوم شکل گيري زنجيره ارزش در يک کسب و کار هستند. اولين نام مطرح شده در اين خصوص توسط استاد برجسته دانش مديريت يعني مايکل پورتر مطرح شد. وی معتقد است يک مدل کسب و کار موثر و قابل اجرا باعث خلق و هدايت ارزش افزوده بيشتري نسبت به سايرگزينه هاي موجود مي شود . از سوي ديگر ممکن است مدل کسب و کار به علت تفکر نامناسب موثر و کارا نباشد زيرا رقيبان مدل هاي کسب و کار بهتري را گزينش کرده اند.

يک مدل کسب و کار جديد و خوب اغلب اوقات حاصل ترکيب عناصري از هر دو طرف است و مزيت هاي رقابتي مختلفي را به همراه دارد که فراتر از يک محصول جديد يا يک فرايند بهينه سازي در جريان زنجيره ارزش است .

به عنوان مثال مدل کسب و کار ابداعي شرکت تويوتا که در برابر رقباي بزرگي همچون فورد وجنرال موتورز موفقيت بزرگي به حساب مي آمد بر پايه ابتکار وتنوع در زنجيره ارزش هاي مختلفي همچون توسعه محصولات، مديريت فروش و ساخت بود .

مدل کسب و کار شرکت وال مارت نيز بر اساس موقعيت فروشگاه ها، طراحي آنها و مديريت لجستيک بود .

بطور کلی راهکار ونظريه کسب و کار داراي چهار بخش اصلي است :

استراتژي اصلي

منابع استراتژيک

ارتباط مشتريان

شبکه ارزش

عناصر استراتژي اصلي شامل ماموريت کسب و کار، محدوده بازار و محصول و تفاوت هاي اساسي است. منابع استراتژيک شامل ويژگي هاي اصلي، دارايي هاي اصلي و فرآيند هاي اصلي است. ارتباط مشتريان شامل پياده سازي و پشتيباني، اطلاع رساني، ارتباطات و ساختار قيمت گذاري است. شبکه ارزش شامل تامين کنندگان، شريکان و همکاران تجاري است .

مدل کسب و کار براي بخش اصلي نوآوري در پروژه ها

مدل کسب و کار تصويري از نحوه ايجاد ارزش اقتصادي يک نظريه و راه کار نوآورانه براي کاربر نهايي، براي شرکت و شرکاي تجاري محسوب مي شود. مدل کسب و کار با توجه به زيرساخت هاي مورد نياز به دنبال راههاي ساده و مناسب براي مشتريان و سودمند براي شرکت ها جهت انتقال محصولات و خدمات به بازار است .

مدل کسب وکار تبديل کننده نوآوري به ارزش اقتصادي معرفي شده است و براي تبديل شدن يک ايده و طرح نو به مدل کسب و کار بايد به شاخه ها و موضوعات شش گانه زير توجه کرد :

استراتژي رشد

استراتژي رقابتي

مدل درآمدزايي

ساختار زنجيره ارزش

بخش هاي بازار

اهداف و مقاصد ارزشي

 نکته مهم و نهایی : در جهان امروز طراحي مدل هاي کسب وکار به طور فزاينده اي از اهميت برخوردار شده است چرا که استراتژي ها به آساني قابل تقليد و تکرار شده اند. ابداع يک مدل کسب و کار نمايانگر حد بالاي تغييرات در ابداع محصولات يا فرايند هاي جديد است .

با بهره گيري از مزيت هاي رقابتي مختلف ، يک مدل کسب و کار جديد مي تواند باعث پرش و جهش قابل توجهي در رقابت هاي اقتصادي باشد .

قابليت هاي بهره برداري از فناوري اطلاعات به صورت کلي و بهره برداري از اينترنت به صورت خاص نشان مي دهد که رقابت هاي تجاري فارغ از زمان و مکان صورت مي پذيردو در شرايط حاضر و با توسعه سيستم هاي اطلاعاتي و ارتباطي تنها سازمان هاي سنتي هستند که بر موقعيت هاي خود و عدم تغيير تاکيد مي ورزند .

منابع :

کتاب خلق مدل کسب وکار/مترجمان غلامرضا توکلی ،بابک وطن دوست ،حسام الدین ساروتی و بهامین توفیقی ،انتشارات آریانا قلم .

اخذ مطالب مرتبط با موضوع کسب وکار از اینترنت .